Hooglied én Mystiek (2024)

De komende maanden is er weer een serie avonden van het Oecumenisch Leerhuis in de Opstandingskerk in Assen. 
In totaal zijn het 6 bijeenkomsten in 2024 over Hooglied én Mystiek. De eerste twee avonden sluiten aan bij een Hooglied-festival dat in januari in de Opstandingskerk wordt georganiseerd. Daarna besteden we in maart en april vier avonden aan het thema ‘mystieke wegen’. 
Aangezien Hooglied sterk de mystiek heeft beïnvloed én omdat we denken dat mystiek voor velen een tamelijk onbekend onderwerp is.
Wat bedoelen we eigenlijk met mystiek en waar komt het vandaan? Is mystiek ook nog bruikbaar in de huidige tijd of behoort het tot een oud en grijs verleden? Wat beweegt een mysticus? En zo zijn er vele vragen meer.

25 januari: ´Het Hooglied,erotiek bij wijze van spreken’ -- Sytze de Vries
Wat gebeurt er, wanneer een bloemrijk liefdesgedicht verzeild raakt in geschriften over Israëls bevrijdingsgeschiedenis? Het verschiet van kleur! Krijgt een andere betekenis. Want ze gaan met elkaar in gesprek, geven elkaar kleur en blijken nogal wat thema’s gemeenschappelijk te hebben. Zoals verlangen en gemis, verloren liefde, gevonden worden en bevrijding. In de poëtische taal van de lichamelijke liefde kan God ter ​sprake gebracht worden.
​Dat is oneindig meer dan de beeldtaal in het Hooglied ‘alleen maar figuurlijk’ te verstaan. Want ‘so liebt Gott auch’, vat de theoloog Franz Rosenzweig het samen.

Sytze de Vries is theoloog/predikant, is theoloog/lieddichter en vooral bekend van zijn grote bijdrage aan het huidige Liedboek. Hij schreef over het Hooglied een boek: “Liefde op het lijf geschreven”.

8 februari: ‘Visioenen in kleur’ -- Ruud Bartlema
De schilder Marc Chagall is een fenomeen. Geboren in 1887, in een milieu dat getekend wordt door het Chassidisme, een Joods mystieke stroming, begint hij in 1906 op negentienjarige leeftijd voor het eerst te schilderen. De bijbel vormt daarin een bijzondere bron van inspiratie voor Chagall. Het Museum van de Bijbelse Boodschap in het Franse Nice is geheel gewijd aan de Bijbelse schilderijen die Marc Chagall maakte. Naast doeken waarop verhalen uit Genesis en Exodus zijn geschilderd, zijn er vijf grote schilderijen over het Hooglied. Het zijn stuk voor stuk dromen en visioenen in kleur.
Aan de hand van afbeeldingen van Chagalls’ schilderijen vertelt Ruud Bartlema over de achtergrond en de betekenis van deze visioenen in kleur.

Ruud Bartlema beeldend kunstenaar en leraar Joodse Mystiek, studeerde theologie, met speciale belangstelling voor mystieke stromingen uit het Jodendom. Al meer dan een halve eeuw is hij gefascineerd door het werk van Marc Chagall.

14 maart:  ´Mystiek, hoe God werkt in de mens´ -- Jean-Jacques Suurmond
De lezing geeft een introductie op Evelyn Underhill en haar werk. Daaruit blijkt dat mystiek de hartslag van het geloof is. Ingegaan wordt op de spirituele of mystieke weg, bestaande uit de fasen ontwaken, loutering, verlichting, de donkere nacht van de ziel en eenwording met God. Ook aspecten als contemplatie, stemmen en visioenen krijgen aandacht. 
Dit is de eerste Nederlandse vertaling van deze klassieker op het terrein van de spiritualiteit (uitgave Skandalon). Het boek heeft al veel bekende schrijvers geïnspireerd, van C.S. Lewis, T.S. Eliot, Thomas Merton en Alan Watts tot vandaag de franciscaanse leraar Richard Rohr.​

Jean-Jacques Suurmond PhD is theoloog en gestalttherapeut. Lange tijd was hij columnist van het  dagblad Trouw  in het katern Religie & Filosofie. Hij vertaalde en bewerkte het boek ‘Mysticism’ van Evelyn Underhill, Momenteel heeft hij een praktijk voor coaching en supervisie.

21 maart: ‘Over het bijzondere in het gewone’ Abraham Joshua Heschel als eigentijdse Joodse mysticus -- Roeland Busschers
In persoon én werk van Abraham Joshua Heschel(1907-1972) zijn oude Joodse mystieke tradities nauw verbonden met concrete maatschappelijke inzet. Opgegroeid in een Oost-Europees chassidisch milieu ontwikkelde hij zich in New York tot een spirituele én sociale leider van zijn tijd. Zo nam Heschel actief deel aan het verzet tegen de oorlog in Vietnam én schreef hij een indringend boek over het gebed. Ook was Heschel goed bevriend met dr. Martin Luther King en liep naast hem tijdens enkele ‘marsen’ van de burgerrechtenbeweging. Achteraf beschreef hij dit als “My legs were praying”.
Mystieke inzichten en ervaringen uit Bijbel, Kabbala én Chassidisme weet Heschel op inspirerende wijze te verbinden aan eigentijdse thema’s met grote nadruk op de praktische ethiek. Deze avond maakt u kennis met deze fascinerende mysticus.​

Roeland Busschers is predikant in Vredenoord (Prot. Gemeente Assen). Zijn specialisme is de Joodse traditie en hij is leerling van rabbijn Y. Aschkenasy z.l

4 april: ‘De nacht van de ziel’ -- Kitty Bouwman
Op deze avond wordt aandacht besteed aan Augustinus (354-430) en Johannes van het Kruis (1542-1591). Wat zij gemeenschappelijk hebben, ondanks hun totaal verschillende achtergronden, is dat zij allebei spreken over diepe duisternis. Augustinus kwam in een diepe duisternis terecht toen hij zich aansloot bij een gnostische sekte. Dankzij het geestelijk leiderschap van zijn moeder ontstond er uitzicht op nieuwe kansen. Johannes van het Kruis werd opgesloten in een donkere cel, toen hij zich aangesloten had bij een contemplatieve hervormingsbeweging. In deze donkere nacht van de ziel beluistert hij een uitnodiging van de verborgen God die hem binnenleidt in de Liefde.  

Kitty Bouwman is geestelijk begeleidster en onderzoeker, verbonden aan het Titus Brandsma Instituut (Nijmegen) en het Ruusbroecgenootschap (Antwerpen).

11 april: ´Dorothee Sölle en de politieke dimensie van de mystiek´ -- Andreas Wöhle
De Duitse Lutherse bevrijdingstheologe Dorothee Sölle (1929-2003) ontwikkelde in haar theologische zoektocht naar en hernieuwd spreken over God ‘voorbij de dood van God ​in Auschwitz’ een geheel eigen toegang tot de mystiek. Zij verbond daarbij nadrukkelijk de beide dimensies mystiek en politiek met elkaar en effende tegelijk de weg voor een niet-theïstische toegang tot de mystiek ‘voor gewone mensen’.

Andreas Wöhle is Luthers theoloog en docent, assistent en mede-zoeker met Dorothee Sölle. Hij schreef het boek: Van de boom leren, Politiek en mystiek in de theologie van Dorothee Sölle.