Zorg voor de aarde (2022)

Binnen en buiten de kerken is er veel aandacht en belangstelling voor de klimaatveranderingen, die  gebeuren en die ons nog te wachten staan. Veel mensen maken zich ernstige zorgen. Kúnnen we er nog wat aan doen?
Willen we er wat aan doen? En op welke manier dan wel?
Talloze vragen, visies en standpunten komen er via de media op ons af. Ook in het Oecumenisch Leerhuis willen we het komend seizoen aandacht besteden aan deze problematiek. En dan gaat het ons vooral om denkbeelden en visies die áchter allerlei praktische standpunten en oplossingen liggen. De onderliggende vraag is dan: welke gezichtspunten dragen bij aan het opbouwen van een houding tegenover de huidige en toekomstige klimaatveranderingen? ​Al zoekende en pratende in onze werkgroep kwamen we tot een serie bijeenkomsten waarin verschillende aspecten aan bod komen. ​​

24 februari: Groene theologie - christelijk geloof in tijden van ecologische crisis --Trees van Montfoort
Klimaatverandering en dramatische afname van de biodiversiteit vragen om meer dan praktische en technische oplossingen. Een drastische herziening van het westerse wereldbeeld is nodig, ook van het westerse christendom. De Bijbel geeft een ander beeld van de relatie van God met de aarde en de plaats van mensen daarbinnen. Dat kan helpen om met onze medeschepselen samen te gaan werken in plaats van over hen te willen heersen.
Het boek Groene theologie door Trees van Montfoort werd  theologische boek van het jaar 2019.

Drs. Trees van Montfoort is onderzoeker, predikant van de Protestantse Kerk in Nederland en communicatieadviseur. Ze studeerde zowel protestantse als katholieke theologie.

10 maart: Tikkoen Olam - Herstel van de wereld, een Joodse visie op de klimaatcrisis en op een uitweg daaruit -- Bas van den Berg
De Tenach en alle commentaren daarop in Talmoed en Midrasj denken zeer genuanceerd en zorgvuldig over de relatie van mens, natuur, geschiedenis en God. De Joodse traditie heeft ruim oog voor de schoonheid van de schepping, maar waarschuwt ons tegelijkertijd voor het misbruik van natuurlijke hulpbronnen voor puur economisch gewin. De Hebreeuwse Bijbel en de commentaren daarop willen ons bewust maken van onze fundamentele afhankelijkheid  van de schepping (de aarde draagt en voedt ons). ​Wij mensen zijn kwetsbare wezens  die alleen maar kunnen leven en overleven als we zorgvuldig omgaan met heel onze leefomgeving, veraf en dichtbij. Mensen zijn onderdeel van de natuur (stof der aarde) en tegelijkertijd door hun verstandelijke en spirituele vermogens (ingeblazen levensadem, de ziel) geroepen voor een bijzondere ​opdracht: in het spoor van hun Schepper - naar wiens beeld en gelijkenis zij gemaakt zijn de gehele natuur en de gehele wereld tot heelheid van eenheid brengen (Tikkoen Olam).

Bas van den Berg is voorzitter en medewerker van Stichting PaRDes.

24 maart: 'Laudato Si’, over de encycliek van Paus Franciscus -- Erik Borgman
In de encycliek ‘Laudato Si’ (2015) roept Paus Franciscus de mensen op met respect en eerbied om te gaan met de aarde en de armen. De aarde is het gemeenschappelijk huis van alle mensen, de aarde is een gave. De zorg voor dat huis is een taak en verantwoordelijkheid van ons allen, dat huis is een geschenk om te koesteren. Paus Franciscus belicht dat ook vanuit christelijk perspectief en benadrukt daarin de dimensie van de zorg om de leefomgeving en legt daarbij nadrukkelijk de relatie met het welzijn van mensen. Na beschouwingen over wat er in het gemeenschappelijk huis gebeurt, de scheppingsverhalen en de menselijke oorzaken van de ecologische crisis, pleit hij voor een integrale ecologie.
Een dialoog is noodzakelijk, altijd met het oog op menselijk welzijn, en gericht op een nieuwe levensstijl. ​Geloof en christelijke spiritualiteit bieden diepe motivaties voor een hartstochtelijke zorg voor de bescherming van deze wereld. In de bijeenkomst wordt deze encycliek toegelicht ​en verdiept.

​Download hier de: encycliek

​Prof dr Erik Borgman is hoogleraar Systematisch Dogmatiek aan de Universiteit van Tilburg. Hij scheef het boek ‘Alle dingen nieuw’ (2020).

31 maart: Op zoek naar een spanningsvolle ethiek van het landschap -- Martin Drenthen
In de zoektocht naar een nieuwe relatie tussen mens en natuur botsen verschillende ethische visies op elkaar. Wat vraagt de natuur van ons? De morele opvattingen daarover verschillen tussen boeren, natuurbeheerders en pleitbezorgers van de nieuwe wildernis. Moeten we de kwetsbare natuur beschermen en beheren, of moeten we de wilde natuur vooral de ruimte laten? En is de natuur er alleen voor haarzelf, of mogen wij ook haar vruchten dragen? De natuur spreekt ons op verschillende manieren aan en vraagt verschillende dingen van ons. ​In deze lezing onderzoek ik hoe die visies bij elkaar kunnen worden gebracht.

Dr. Martin Drenthen is hoofddocent milieufilosofie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. In zijn boek Hek (2021) onderzoekt hij ethische vragen rond de grens tussen natuurgebied en boerenland en de vraag hoe we kunnen samenleven met lastige wilde dieren zoals de wolf. Eerder schreef hij Natuur in mensenland (2018) over nieuwe natuur in het oude cultuurlandschap.